Thời kỳ huy hoàng Majapahit

Tượng Parvati để mô tả Tribhuwanottunggadewi, nữ hoàng Majapahit, mẹ của vua Hayam Wuruk.

Vị vua thứ hai của Majapahit là Jayanegara, tương truyền, là một hôn quân vô đạo, kẻ đã ép chị em cùng cha khác mẹ của mình làm vợ. Năm 1328, Jayanegara bị ám sát. Có thuyết cho rằng, ông bị chồng của người phụ nữ trên giết; có thuyết lại cho rằng, ông bị thầy thuốc của mình ám sát; và có cả thuyết cho rằng ông bị tướng của mình là Gajah Mada ám sát vì phẫn nộ với hành vi ép chị em làm vợ.

Jayanegara không có con trai nối ngôi, nên triều đình tôn mẹ kế của ông ta là Gayatri Rajapatni làm nữ hoàng, nhưng khi đó bà đã đi tu và cũng không có con trai nên bà đã chỉ định con gái mình là Tribhuvana thay mình làm nữ hoàng. Tribhuvana chỉ định Gajah Mada làm tể tướng và nhiếp chính vào năm 1336.

Gajah Mada là một tể tướng giỏi và đồng thời là một nhà quân sự tài ba. Khi nhậm chức, ông đã thề sẽ phát triển vương quốc và chinh phục các nước xung quanh. Năm 1343, Gajah Mada chinh phạt Bedahulu (Bali) và Lombok. Tiếp theo, ông tiến về phía tây tấn công SrivijayaSumatra. Sau đó, ông chinh phạt Hồi quốc đầu tiên ở Đông Nam Á là Samudra Pasai, cùng một vương quốc khác cũng ở Sumatra tên là Svarnadvipa. Ông chinh phạt cả Bintan, Tumasik (Singapore), Melayu (hay Jambi), và Kalimantan.

Năm 1350, Tribhuvana nhường ngôi cho con trai là Hayam Wuruk, tức vua Rajasanagana. Vua mới vẫn tiếp tục trọng dụng Gajah Mada. Majapahit đã liên tục bành trướng về phía đông, tới Logajah, Gurun, Seram, Hutankadali, Sasak, Makassar, Buton, Banggai, Kunir, Galiyan, Salayar, Sumba, Muar (Saparua), Solor, Bima, Wandan (Banda), Ambon, Timor, và Dompo. Đặc biệt, vua Hayam Wuruk đã xin cưới công chúa vương quốc Sunda. Hoàng gia Sunda hiểu lời đề nghị này như một đề nghị liên minh và đã cử một đoàn hoàng tộc đưa công chúa của mình tới kinh đô Majapahit vào năm 1357. Tại đây, toàn bộ đoàn hoàng tộc Sunda đã bị Gajah Mada cho quân sát hại. Công chúa của Sunda tự vẫn.[2][3][4]

Chân dung Gajah Mada bằng gốm. Hiện vật trưng bày ở Bảo tàng Trowulan.Mô hình thuyền Majapahit trưng bày tại Bảo tàng Negara, Kuala Lumpur.

Năm 1364, Gajah Mada qua đời. Năm 1365, bộ sử thi Nagarakitagama do nhà sư Prapancha biên soạn để ca ngợi chiến công của các vua Majapahit, liệt kê một danh sách các xứ đã bị Majapahit khuất phục. Danh sách này cho thấy phạm vi chi phối của Majapahit bao trùm các đảo New Guinea, quần đảo Maluku, Java, Bali, phần phía nam đảo Borneo, phần lớn đảo Sumatra và có thể một phần phía nam của bán đảo Mã Lai. Nagarakitagama đã không nhắc tới sự kiện thảm sát hoàng tộc Sunda. Một thời gian sau khi Gajah Mada qua đời, Majapahit vẫn tiến hành một vài cuộc chinh phạt nữa, trong đó có cuộc chinh phạt kinh đô Srivijaya vào năm 1377, chính thức tiêu diệt vương quốc một thời bá chú Sumatra và bán đảo Mã Lai này.[5]

Cũng theo Nagarakitagama, ngoài các thuộc quốc ở các đảo trên thì Majapahit có các mối quan hệ hữu hảo với Trung Quốc và các vương quốc Đông Nam Á khác như: Vương quốc Ayutthaya của người Thái, Vương quốc Khmer của người Khmer, Champa của người ChămĐại Việt của người Việt thông qua các đoàn sứ thần thường xuyên đến các quốc gia này.

Nagarakitagama còn cho biết bộ máy hành chính trong nước ở thời kỳ này. Ở kinh đô, nhà vua Hayam Woruk được cha là Kritavardhana và chú là Vijayarajasa giúp, rồi đến một đội ngũ các quan lại đứng đầu là một hội đồng 5 vị thượng thư mà người chủ chốt là tể tướng Gajah Mada.

Ngoài bộ sử thi trên, thời kỳ này về mặt văn học còn nổi tiếng với nhà thơ Tantular, tác giả tập thơ Arjunavijaya và Purushadacanta, nói về sự hòa hợp giữa Ấn giáoPhật giáo.

Nhiều công trình tôn giáo cũng được xây dựng trong thời kỳ này, mà công trình lớn nhất là ngôi đền trung tâm Panataran với các bức phù điêu nổi tiếng.